تا حالا برات پیش اومده که وقتی صحبت از جاوااسکریپت می شه، یه دفعه اسم ECMAScript هم بیاد وسط و تو پیش خودت بگی: «این دوتا چه ربطی به هم دارن؟» نگران نباش، چون خیلیا تو همین مورد گیج می شن! جاوااسکریپت و ECMAScript همیشه کنار هم هستن، اما انگار یه داستان خاص پشت این رابطه وجود داره.

حالا سوال اینجاست: جاوااسکریپت چیه؟ ECMAScript چیه؟ و چرا این دوتا مثل یه تیم دو نفره کار می کنن ولی با هم فرق دارن؟ اگه جواب این سوال ها برات جذابه، جای درستی اومدی! توی این مقاله می خوایم راز این اسم ها رو کشف کنیم. آماده ای یه سفر هیجان انگیز به دنیای کدنویسی داشته باشیم؟ بزن بریم! 🚀

جاوااسکریپت چیه؟

جاوااسکریپت همون زبونیه که دنیای وب رو از حالت خشک و بی روح درآورده و تبدیلش کرده به چیزی که امروز می بینیم. وقتی می گیم "پویا"، یعنی همه اون چیزای جذابی که توی سایت ها می بینی: انیمیشن های خفن، اسلایدرهای خوشگل، فرم هایی که زنده جواب میدن و حتی اپلیکیشن های تحت وب. خلاصه، جاوااسکریپت همون چیزیه که وب رو جادو می کنه! ✨

این زبان رو سال ۱۹۹۵، یه آدم خلاق به اسم برندن آیک تو شرکت Netscape خلق کرد. فکر کن تو فقط ۱۰ روز بشینی یه زبون برنامه نویسی بسازی که کل دنیا بعداً روش حساب باز کنن!

جاوااسکریپت خیلی سریع تر از چیزی که فکرش رو بکنی، رشد کرد و همه جا جا خوش کرد: تو مرورگرها، روی سرورها، تو اپلیکیشن های موبایلی، حتی توی دستگاه های هوشمند خونت (مثل چراغای هوشمند یا قهوه ساز).

ولی یه مشکلی وجود داشت: هر مرورگری واسه خودش یه مدل متفاوت از جاوااسکریپت رو اجرا می کرد و این باعث می شد اوضاع یه کم آشفته بشه. اینجا بود که اکمااسکریپت اومد وسط تا نظم بده به این ماجرا. حالا چی شد که اکمااسکریپت این نقش رو گرفت؟ ادامه ماجرا رو بخون تا بفهمی! 

ECMAScript چیه؟

اکمااسکریپت یا همون ECMAScript (که خلاصه ش می شه ES)، یه جورایی مثل قانون اساسی برای جاوااسکریپته. یعنی چی؟ یعنی چارچوب و قوانینی که مشخص می کنن جاوااسکریپت چجوری باید رفتار کنه تا همه مرورگرها و محیط های اجرایی بتونن یه نسخه استاندارد و هماهنگ ازش اجرا کنن. این استاندارد رو یه سازمان به اسم ECMA (European Computer Manufacturers Association) تعریف می کنه.

اکمااسکریپت خودش یه زبان برنامه نویسی نیست، بلکه یه سری قوانین و استاندارده که جاوااسکریپت (و چند تا زبان دیگه) ازش پیروی می کنن. مثلاً وقتی می شنوی ES6 یا ES2020، بدون که داریم از نسخه های مختلف این استاندارد حرف می زنیم. هر نسخه یه عالمه ویژگی جدید و خفن به جاوااسکریپت اضافه کرده، مثل arrow functions، async/await و کلی چیز دیگه که کدنویسی رو راحت تر و جذاب تر می کنه.

[note] 

اگه جاوااسکریپت رو یه فیلم سینمایی در نظر بگیری، اکمااسکریپت همون فیلم نامشه! 

[/note]

شباهت های JavaScript و ECMAScript

خب تا اینجا فهمیدی که جاوااسکریپت و اکمااسکریپت کاملاً یکی نیستن، ولی اونقدرا هم با هم غریبه نیستن. اگه بخوام ساده تر بگم، این دو تا مثل دو روی یه سکه هستن که با هم یه چیز واحد رو می سازن. حالا شباهت هاشون چیا هست؟ بیا یه نگاه بندازیم:

• ارتباط مستقیم: جاوااسکریپت دقیقاً بر اساس استانداردهای ECMAScript ساخته شده. یعنی هرچی اکمااسکریپت می گه، جاوااسکریپت انجام می ده. مثل رابطه مربی و بازیکن تو تیم فوتبال!
• هدف مشترک: هر دو یه هدف دارن؛ این که هم زندگی برنامه نویس ها راحت تر بشه، هم کاربرایی که دارن از وب سایت یا اپلیکیشن استفاده می کنن، یه تجربه بهتر داشته باشن.
• زبان و استاندارد: جاوااسکریپت همون زبان برنامه نویسیه که ما استفاده می کنیم، و ECMAScript هم یه جورایی دستورالعمل های پشت صحنه ست که جاوااسکریپت باید ازشون پیروی کنه.

جاوااسکریپت و اکمااسکریپت یه جورایی مثل همون آهنگ و نت های موسیقی ان. جاوااسکریپت همون آهنگه که می شنوی و اکمااسکریپت همون نت هاییه که نوازنده داره از روش اجرا می کنه. 🎵 

تفاوت های JavaScript و ECMAScript

حالا که فهمیدی جاوااسکریپت و اکمااسکریپت چه نسبتی با هم دارن، وقتشه تفاوت هاشون رو هم بررسی کنیم. بیا این قضیه رو برات روشن کنم:

تعریف و ماهیت

جاوااسکریپت یه زبان برنامه نویسی که تو پروژه ها ازش استفاده می کنی اما اکمااسکریپت استانداردیه که به جاوااسکریپت می گه چی کار کنه و چجوری رفتار کنه.

تاریخچه

جاوااسکریپت تو سال ۱۹۹۵ به دنیا اومد، ولی اولین نسخه اکمااسکریپت (ES1) تو سال ۱۹۹۷ منتشر شد. یعنی چی؟ یعنی ECMAScript اومد تا این زبان رو منظم تر و استانداردتر کنه.

نسخه ها

جاوااسکریپت خودش نسخه نداره، ولی هر چیزی که توش اضافه یا تغییر داده می شه، بر اساس نسخه های مختلف اکمااسکریپته. مثل چی؟

• ES5 (2009): کلی ویژگی پایه ای داره و هنوزم پشتیبانی گسترده ای داره.
• ES6 یا ES2015: یکی از بزرگ ترین آپدیت ها که چیزایی مثل let، const، arrow function ها و کلی قابلیت دیگه رو آورد.
• ES2020: ویژگی های جدید مثل optional chaining رو اضافه کرد که کار برنامه نویسا رو راحت تر کرد.

کاربرد

جاوااسکریپت: زبانیه که تو پروژه هات استفاده می کنی، از ساختن وب سایت گرفته تا اپلیکیشن.
اکمااسکریپت: مثل یه نقشه راه و استاندارد فنیه که به جاوااسکریپت می گه چه شکلی باید باشه و چطور کار کنه.

خلاصه اگه بخوام ساده بگم: جاوااسکریپت مثل ماشینیه که باهاش رانندگی می کنی، و اکمااسکریپت همون دفترچه راهنماشه که می گه ماشین باید چه استانداردهایی رو داشته باشه تا درست کار کنه. 🚗

چرا این تفاوت ها مهمه؟

شاید پیش خودت بگی: «اگه جاوااسکریپت همون اکمااسکریپته، چرا انقدر گیر میدن به فرقشون؟» سؤال خوبیه! اما دلیلش اینه که این تفاوت ها واقعاً مهمن و روی کدنویسی و درکت از جاوااسکریپت تأثیر می ذارن. بیا ببینیم چرا:

سازگاری مرورگرها

فرض کن یه کدی می نویسی، ولی تو یکی از مرورگرا درست کار نمی کنه. وقتی بدونی کدت بر اساس کدوم نسخه از ECMAScript نوشته شده، می تونی بفهمی کدوم مرورگرها از اون ویژگی پشتیبانی می کنن و از دردسرهای عجیب و غریب خلاص شی. اینجوری می تونی کدهای بهینه تر و سازگارتر بنویسی.

استفاده از ویژگی های جدید

هر نسخه جدید از ECMAScript قابلیت هایی اضافه می کنه که می تونن کدنویسی رو راحت تر، سریع تر و تمیزتر کنن. مثلاً arrow functions یا optional chaining رو در نظر بگیر. اگه از این قابلیت ها استفاده نکنی، انگار داری یه بازی جدید رو با قوانین قدیمی بازی می کنی و کلی از امکانات خفن عقب می مونی.

درک بهتر زبان

وقتی تفاوت بین جاوااسکریپت و اکمااسکریپت رو بفهمی، دیدت به جاوااسکریپت بازتر می شه. درک این که پشت پرده این زبان چه اتفاقایی می افته، باعث می شه عمیق تر یاد بگیری و حتی تو حل مشکلاتت سریع تر عمل کنی.

پس، این تفاوت ها فقط یه موضوع نظری نیستن. دونستنشون بهت کمک می کنه یه برنامه نویس حرفه ای تر بشی و از ابزارهایی که داری بهتر استفاده کنی. 

نسخه های مختلف ECMAScript و تغییراتشون

بیا یه نگاهی بندازیم به نسخه های مختلف ECMAScript و ببینیم چه تغییرات مهمی تو هر نسخه اضافه شده:

ES5 (2009): شروع محبوبیت

این نسخه اولین جهش بزرگ بود که جاوااسکریپت رو واقعاً محبوب کرد. چند تا از تغییرات مهمش:

• اضافه شدن strict mode که کمک می کرد کدها تمیزتر و با خطای کمتر نوشته بشن.
• بهبودهایی تو کار با آرایه ها مثل متد forEach، که باعث شد کار با آرایه ها ساده تر بشه.

ES6 (2015): انقلاب جاوااسکریپت 

این نسخه واقعاً جاوااسکریپت رو متحول کرد. انگار یه زبان جدید به دنیا اومده بود! مهم ترین چیزایی که آورد:

• معرفی let و const برای تعریف متغیرها، که خیلی کاربردی تر و ایمن تر از var بودن.
• اضافه شدن کلاس ها (Classes) برای برنامه نویسی شیءگرا.
• arrow functions که نوشتن توابع رو کوتاه و شیک کرد.

ES7 تا ES2023: هر سال بهتر از قبل

از اینجا به بعد، هر نسخه یه سری ویژگی خاص و کاربردی اضافه کرد. مثلاً:

• ES8 (2017): آوردن async/await که کدنویسی غیربلوکینگ رو راحت تر از همیشه کرد.
• ES2023: ویژگی های پیشرفته تر مثل بهبودهایی برای ساختار داده ها و متدهای جدید.

هر نسخه یه قدم مهم بوده تو بهتر و راحت تر کردن جاوااسکریپت. وقتی بدونی این قابلیت ها چیا هستن و کجا می تونی ازشون استفاده کنی، کدنویسیت نه تنها سریع تر، بلکه حرفه ای تر هم می شه! 

جمع بندی 

جاوااسکریپت و اکمااسکریپت دو بخش جدانشدنی از دنیای برنامه نویسی هستن که هرکدوم یه نقش مهم دارن. جاوااسکریپت اون چیزی که هر روز می نویسی و باهاش کار می کنی، و اکمااسکریپت هم استانداردیه که مطمئن می شه همه جا یه رفتار درست و هماهنگ از جاوااسکریپت ببینی.

این دونستن شاید به نظر کوچیک بیاد، ولی می تونه نگاهت به زبان و حتی نحوه استفاده ت ازش رو عوض کنه. حالا که این پشت پرده رو می دونی، می تونی آگاه تر و حرفه ای تر از جاوااسکریپت استفاده کنی، چه تو پروژه های کوچیکت، چه تو چالش های بزرگ تر!

حالا اگه سوالی برات مونده یا احساس می کنی یه گوشه از این ماجرا هنوز کامل برات جا نیفتاده، حتماً ازم بپرس. خوشحال می شم کمکت کنم. کدنویسی پر از یادگیریه، پس از مسیر لذت ببر و همیشه دنبال بهتر شدن باش. موفق باشی رفیق! 😊